რატომ (არ) უნდა ვისაუბროთ სქესობრივ განათლებაზე?
ნანო სარალიშვილი

2019 წლის იანვარში ახალი ბრიტანული კომედიური სერიალის, „Sex Education"-ის პრემიერა შედგა „ნეტფლიქსზე". სერიალი თინეიჯერების ცხოვრებაზეა, გარდატეხის ასაკის პრობლემებზე, ემოციურ სირთულეებსა და ყველაფერზე, რაც შეიძლება ადამიანს ცხოვრების ამ ეტაპზე აწუხებდეს. სერიალი წარმატებული გამოდგა, მალე მეორე სეზონსაც გადაიღებენ.

იმავე თვეს, როდესაც მსოფლიომ ახალი სერიალი მიიღო სექსუალურ განათლებაზე, საქართველოში განთავსდა ვიდეო გაკვეთილი, რომელშიც ხატია ახალაია საუბრობს გარდატეხის ასაკისთვის დამახასიათებელ ფიზიოლოგიურ ცვლილებებზე. ვიდეო მალევე გახდა განხილვის საგანი, რამაც საბოლოოდ მსჯელობა სქესობრივი განათლების ავ-კარგიანობის შეფასებამდე მიიყვანა. „განხილვის საგანი" ზუსტად არ გამოხატავს იმ ემოციებსა და რეაქციებს რაც აღნიშნულ ვიდეოს მოჰყვა. ვიდეოს ავტორს მუქარის წერილები მისდიოდა, ვიდეოს კომენტარებშიც ნათლად ჩანს, რამდენად მძაფრი იყო გამოხმაურებები.
ვიდეოს გამოხმაურებები მალევე გასცდა მხოლოდ შინაარსისა და ვიდეოს ავტორის კრიტიკას (და შეურაცხყოფას) და გამოიკვეთა ანტიდასავლური მესიჯები. ის ფაქტი, რომ ვიდეო მომზადებული იყო UNESCO-ს პრინციპების მიხედვით სექსუალური განათლების შესახებ უფრო კონფლიქტის საგნად იქცა, ვიდრე ვიდეოს შინაარსის ხარისხის შეფასების კრიტერიუმად. ვიდეოსთან დაკავშირებით გამოთქმულ განცხადებებში გამოიკვეთა, რომ სქესობრივ განათლებაზე საუბარი პირდაპირ თუ ირიბად უკავშირდება ლგბტ საკითხებს, ეს ორი კი ერთად ასოცირდება ევროპის მცდელობასთან, "გარყვნას" ქართული საზოგადოება.
ხატია ახალაია
მწვავე გამოხმაურებების მიუხედავად ხატია ახალაია მიიჩნევს, აუცილებელია მოზარდებს ჰქონდეთ ინფორმაცია საკუთარ სხეულთან და გარდატეხის ასაკში მიმდინარე პროცესებთან დაკავშირებით.
ბავშვის უფლებათა კოდექსზე მუშაობს პარლამენტარი სოფო კილაძე, რომელმაც აღშფოთება გამოთქვა აღნიშნული კოდექსის სქესობრივი განათლების შემოღებასთან ასოცირებაზე. მან სოციალურ ქსელში განცხადება გამოაქვეყნა, სადაც გამოხმაურებებს, რომლებიც ხატია ახალაიას ვიდეოს მოჰყვა, „სამართლიანი აღშფოთება" უწოდა - გამოხმაურებებს, რომლებიც ძალადობრივი და შეურაცხმყოფელი შინაარსის იყო.
რამდენიმე მედია-საშუალებამ გაავრცელა სიცრუე, თითქოს სოფო კილაძის ინიციატივა - „ბავშვის უფლებათა კოდექსი" აკანონებდეს სქესობრივი აღზრდის გაკვეთილებს სკოლაში. ჩანაწერი, რომ სქესობრივი აღზრდის განათლება შესაძლებელია მხოლოდ მშობლის თანხმობით, ემსახურება იმას, რომ თუ რომელიმე ენჯეომ ან ექსპერტმა გადაწყვიტა, რომ მაგალითად, არაფორმალური განათლების ფარგლებში (საბავშვო ბანაკები, ტრენინგები და ..) შემოიტანოს ასეთი ტიპის გაკვეთილები ბავშვებისათვის, მათ არ ჰქონდეთ ამის საშუალება მშობლის ფილტრის გარეშე. დღეს ბავშვები დაუცველები არიან ამ კუთხით, რისი კარგი მაგალითი იყო ხატია ახალაიას ცნობილი ონლაინ გაკვეთილები, რომელმაც სამართლიანად გამოიწვია აღშფოთება საზოგადოებაში. ჩვენ არ გვინდა ასეთი რამის განმეორება. მე მესმის, რომ ოპოზიციურად განწყობილი მედიის ინტერესში ხელისუფლების დისკრედიტაციაა, მაგრამ ასეთი უღირსი მეთოდების გამოყენება ვფიქრობ, მიუღებელია."
სოფიო კილაძე
პარლამენტის წევრი
სექსუალურ განათლებასთან და ზოგადად სექსუალობასთან დაკავშირებულ საკითხებს ხშირად თან ახლავს მითები იმის შესახებ, რომ სქესობრივი განათლებით ახალგაზრდების გარყვნა დასავლეთის ინტერესებს ემსახურება. ამ ნარატივების ავტორები, ბავშვთა უფლებების დაცვის მოტივით, ეწინააღმდეგებიან სქესობრივი განათლების ნებისმიერი ფორმით მიწოდებას სკოლებში თუ არაფორმალური განათლების საშუალებით. ასე მოხდა საგანის, „მე და საზოგადოების" გამოჩენის შემდეგაც. საგანს, რომელიც არ ეხება სქესობრივი განათლების საკითხებს კვლავ ნაცადი ხერხით, ბავშვების დაცვის მოტივით აპროტესტებდნენ.

დასავლეთთან გარყვნილების ასოცირება მოხდა 2018 წელსაც, როდესაც ბადრი დავითურმა დაწერა განცხადება საზაფხულო ბანაკში მიმდინარე აქტივობების შესახებ. მისი განცხადებით, აღნიშნული აქტივობები „მიდრეკილი იყო მრუშობისკენ, გარყვნილებისკენ და უკუღმართობისკენ". უღმერთობისკენ მიდრეკილი გაკვეთილი აღმოჩნდა სავარჯიშოები, რომლებიც მოზარდებისთვის გენდერული სტერეოტიპების შესახებ ინფორმაციის მიწოდებასა და სტერეოტიპების დამსხვრევას ემსახურებოდა.
რეგიონის გამოცდილება
მსოფლიო ბანკის 2017 წლის მონაცემების თანახმად საქართველო ნაადრევი ორსულობის მაჩვენებლით რეგიონში მეორე ადგილს იკავებს.
აზერბაიჯანი
აზერბაიჯანში 2015 წლიდან მიმდინარეობს საპილოტე პროექტი, რომელიც ბავშვთა სქესობრივ განათლებას ეხება საგანმანათლებლო დაწესებულებებში.

ახალგაზრდები ცოდნას აღნიშნული საკითხის შესახებ ძირითადად ინტერნეტის საშუალებით იღებენ, ოჯახის წევრებთან საუბარი უჭირთ, ერიდებათ, ამიტომ ხშირად არ იციან არათუ რა ხდება გარდატეხის პერიოდში, არ აქვთ ინფორმაცია სექსუალური ძალადობისა და შევიწროების შესახებ.

Maydan TV-ის მიერ მომზადებულ სახალხო გამოკითხვაში ახალგაზრდები (და არა მარტო) ამბობენ, რომ საჭიროა სქესობრივი განათლების საკითხების განხილვა სკოლაში, რომ ამაზე საუბარი არ უნდა იყოს ტაბუ, რადგან მოზარდების მიერ, დამოუკიდებელი გზებით მიღებული ინფორმაცია ხშირად არასანდოა.

აზერბაიჯანი მუშაობს ახალ კურიკულუმზე, რომლის მიზანი ნაადრევი ფეხმძიმობებისა და სელექციური აბორტების რაოდენობის შესამცირება იქნება. ეს პრობლემები განსაკუთრებით რაიონებში დგას. ახალი პროგრამა, აზერბაიჯანში, საბჭოთა კავშირის შემდგომ პერიოდში, პირველი სქესობრივი განათლების სასწავლო გეგმა იქნება. განათლების სამინისტრო საგნის შეტანას სკოლებში 2019 წლიდან გეგმავს.

სომხეთი
სომხეთში განსხვავებული მდგომარეობაა. მიუხედავად იმისა, რომ სომხეთის კანონმდებლობის მიხედვით, ახალგაზრდებისთვის სქესობრივი განათლების საკითხების ხელმისაწვდომობა სკოლების მიერ უნდა იყოს უზრუნველყოფილი, ამ გადაწყვეტილების იმპლემენტაცია ჯეროვნად არ ხდება. კანონის მიღებიდან რამდენიმე წლის შემდეგ, სკოლებში "ჯანსაღი ცხოვრების" საგანი შეიტანეს. მასწავლებლის სახელმძღვანელოში გაწერილია სქესობრივი განათლების საკითხები, თუმცა თავად მასწავლებლების შესაბამისი გადამზადება არ მომხდარა, რის გამოც ისინი უბრალოდ არ საუბრობენ მათთვის არაკომფორტულ თემებზე.

ჯანდაცვის სფეროს პროფესიონალები და ფსიქოლოგები ითხოვენ დახვეწილ და გაუმჯობესებულ კურსს სქესობრივი განათლებისთვის, თუმცა ჯერჯერობით უშედეგოდ.

სქესობრივი განათლების შესახებ ცოტა ხნის წინ სომხეთის პრემიერმინისტრმა, ნიკოლ პაშინიანმა, ისაუბრა და ამ საგნის სწავლება პროგრესს დაუკავშირა. „უნდა გავიგოთ, რომ ბავშვები იზრდებიან და სვამენ კითხვებს. საიდან იღებენ ისინი სქესობრივ ცხოვრებაზე ინფორმაციას - ქუჩიდან, აკრძალული ფილმებიდან, პორნო საიტებიდან? ეს ჩვენ არ გვანაღვლებს? აუცილებლად უნდა უზრუნველვყოთ ბავშვების სქესობრივი განათლება. გვინდა, რომ სომხეთი ადრეულ შუა საუკუნეებში ჩავტოვოთ? უნდა ვაღიაროთ, რომ ეს პრობლემაა,"




რუსეთი
რუსეთში კანონი თუ რეგულაცია სკოლებში სქესობრივი განათლების შესახებ არ არსებობს.

სქესობრივი განათლების გარკვეული ელემენტები სხვა საგნების ფარგლებში ისწავლება. მაგ: ბიოლოგია, ფიზიკური განათლება.

ისევე როგორც საქართველოში, რუსეთის ფედერაციაშიც სქესობრივ განათლებას მნიშვნელოვნად ეწინააღმდეგებიან მშობლები, ეკლესია, ტრადიციონალისტები და პოლიტიკოსები. მთავარი არგუმენტი, რომელსაც სქესობრივ განათლებას უპირისპირებენ, მოზარდთა ქცევაზე სექსუალობასთან დაკავშირებული ინფორმაციის მიღების უარყოფითი გავლენაა.



სქესობრივი განათლება საბჭოთა კავშირში
საბჭოთა კავშირში სქესობრივ განათლებას საკმაოდ საინტერესო ისტორია აქვს, რომელიც დაწვრილებით შეგიძლიათ იხილოთ აქ
საერთაშორისო გამოცდილება
არსებობს საერთაშორისო გამოცდილება, რომელიც ნათლად აჩვენებს სქესობრივი განათლების გავლენებსა და შედეგებს. შედარებისთვის განვიხილოთ ორი ქვეყნის მაგალითი: ნიდერლანდები, სადაც უფრო მეტად დახვეწილია საგანმანათლებლო პროგრამა და ამერიკის შეერთებული შტატები, სადაც არ არსებობს საერთო სტანდარტი სქესობრივ განათლებასთან დაკავშირებით. რამდენად დაბალია არასასურველი ორსულობების, სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებების, აბორტების რიცხვი იმ ქვეყნებში, სადაც ახალგაზრდებს საჭირო განათლება მიეწოდებათ და რა ხდება იქ, სადაც ამ ტიპის განათლებას ყურადღება ჯეროვნად არ ექცევა.
ნიდერლანდებში სქესობრივი განათლების საკითხები ადრეული ასაკიდან ისწავლება და ის მოიცავს ინფორმაციას სხეულის, ურთიერთობების, სექსუალობის შესახებ. ინფორმაცია ასაკის შესაბამისად მიეწოდება მოსწავლეს. თინეიჯერები სწავლობენ სექსუალური შევიწროების შესახებ. შესაბამისად ნიდერლანდებში ნაადრევი ორსულობის მაჩვენებელი ძალიან დაბალია. სქესობირვი განათლებასთან დაკავშირებული ყველაზე გავრცელებული მითს, თითქოს ის მოზარდებს ნაადრევად გაუღვიძებს სექსისადმი ინტერესს, აბათილებს ჰოლანდიის მრავალწლიანი გამოცდილება სქესობრვი განათლების დარგში.


ამერიკაში არ არსებობს უნივერსალური სტანდარტი სქესობრივი განათლების შესახებ, სკოლების დიდი ნაწილი კი სექსისგან თავის შეკავებაზე ამახვილებს ყურადღებას. ამ მიდგომის შედეგები შემგედია: ამერიკაში განვითარებულ ქვეყნებთან შედარებით ნაადრევი ფეხმძიმობის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია. 4-ჯერ მეტი, ვიდრე ნიდერლანდებში.

აშშ პირველ ადგილზეა განვითარებული ქვეყნების რეიტინგში ნაადრევი ფეხმძიმობისა და სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებების მიხედვით. რიცხვების შესამცირებლად ამერიკის მთავრობა 10 წელზე მეტია აფინანსებს სქესობრივი განათლების პროგრამას, რომელიც ახალგაზრდებს სრული თავშეკავებისკენ მოუწოდებს.


თუ ამერიკისა და ნიდერლანდების მაგალითს განვიხილავთ, აშკარა ხდება რომ ახალგაზრდების ინფორმირებულობა სექსუალობასთან დაკავშირებით, ყველაზე ეფექტური გზა არის ნაადრევ ორსულობასთან და სქესობრივი გზით გადამდებ დაავადებებთან ბრძოლაში. ხოლო მოწოდებები თავშეკავების შესახებ, არ იცავს მოზარდებს საფრთხეებისგან.

თემაზე მუშაობისას ჩემს გერმანელ და შვედ თანატოლებს ვკითხე მათი გამოცდილების შესახებ - სქესობრივი განათლება ორივე ქვეყანაში სასკოლო პროგრამის ნაწილია (თუმცა, გერმანიის შემთხვევაში განათლების საკითხს ფედერალური ხელისუფლება წყვეტს, ამიტომ რთულია საერთო სურათზე ლაპარაკი). ორივე მათგანმა ინფორმაცია მერვე-მეცხრე კლასში მიიღო.მახსოვს, იმავე ასაკიში, ბიოლოგიის სახელმძღვანელოში ნამდვილად იყო თავი, რომელიც ადამიანის რეპროდუქციულ სისტემას ეძღვნებოდა. ისიც მახსოვს როგორ გადავათვალიერეთ სასწავლო წლის დასაწყისში წიგნი კლასელებმა და როგორ ველოდით, ჩაატარებდა თუ არა ამ გაკვეთილს მასწავლებელი. როცა დრო მოვიდა, მასწავლებელმა უბრალოდ გადაფურცლა გვერდი და გვითხრა "თქვენ ჩემზე მეტი იცით ამაზე, შემდეგ თავზე გადავიდეთო".

სანამ მნიშვნელოვანი ინფორმაცია, რომელიც ყველას უნდა ჰქონდეს საკუთარი სხეულის შესახებ რჩება პოლიტიკური განხილვისა თუ ანტიდასავლური დისკურსის საგნად, მოზარდები თავად ეძებენ სხვადასხვა გზებს,ინფორმაციის მისაღებად. ახალგაზრდებში ინტერესის არსებობის უგულებელყოფა შეუძლებელია და ისიც უნდა ვაღიაროთ, რომ იმ წყაროს სანდოობა, რომლიდანაც ინფორმაციას იღებ რეპროდუქციული სისტემის, უფლებებისა თუ უსაფრთხოების შესახებ, შემდგომში უამრავ რამეს განაპირობებს.

© ნანო სარალიშვილი
This site was made on Tilda — a website builder that helps to create a website without any code
Create a website